ΤΟ ΘΕΑΤΡΟΝ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΟΓΟΥ

Εάν ρωτήσουμε 100 Νεοέλληνες τι γνωρίζουν γιά τον πολιτισμό των προγόνων τους , σχεδόν καί οι 100 θα μας μιλήσουν γιά το "ένδοξο παρελθόν" , γιά την ποίηση , το θέατρο , την φιλοσοφία , τις τέχνες , την αρχιτεκτονική , την δημοκρατία καί την φιλοπατρία. Θα περιγράψουν δηλαδή τους προγόνους σαν τα πιό χαρισματικά πλάσματα της αρχαιότητος. Καί θα έχουν απόλυτο δίκαιο. Γιά να μήν θεωρήσει όμως κανείς ότι εδώ ευλογούμε τα γένια μας , να σας θυμίσω ότι πρώτοι οι Δυτικοευρωπαίοι , μιλώντας γιά τον Ελληνικό πολιτισμό , χρησιμοποίησαν τον όρο "Ελληνικό Θαύμα"

Εάν ρωτήσουμε πάλι τους ίδιους 100 Νεοέλληνες τι γνωρίζουν για την θρησκεία των προγόνων τους , σχεδόν καί οι 100 θα μας μιλήσουν απαξιωτικά αυτή τη φορά γιά κάποιες πιπεράτες ερωτικές περιπέτειες των Θεών καί για τα τρικούβερτα γλέντια τους κάπου στον Ολυμπο. Μερικοί μάλιστα φανατικοί θα μας μιλήσουν γιά ειδωλολάτρες , παγανιστές , ομοφυλόφιλους καί σατανιστές !

Με τον τρόπο αυτό, χαρακτηρίζουμε τους ίδιους ανθρώπους από την μία πανέξυπνους(αφού δημιούργησαν τέτοιο πολιτισμό!) καί ταυτόχρονα από την άλλη βλάκες (αφού πίστευαν καί προσκυνούσαν το ανύπαρκτο!) Πώς βλέπετε εσείς αυτήν την συγκεχυμένη καί αντιφατική αντίληψη που έχουμε οι περισσότεροι μέσα στό μυαλό μας; Αγγίζει ή δεν αγγίζει κατά την άποψή σας τα όρια του παραλόγου;

Ας ξετυλίξουμε λοιπόν μαζί το κουβάρι καί άς προσπαθήσουμε να βρούμε την αλήθεια.Τι ήταν τέλος πάντων αυτή η θρησκεία των προγόνων.Θρησκεία των νηπίων ή θρησκεία των φιλοσόφων ;

ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΘΕΙΣΜΟΥ

Οι περισσότεροι ερευνητές καί ιστορικοί όταν μιλούν γιά την Ελληνική θρησκεία χρησιμοποιούν τους όρους Πολυθεισμός ή Δωδεκάθεον σε αντιδιαστολή με τον Μονοθεισμό. Οι όροι αυτοί είναι καθαρά περιγραφικοί καί μερικές φορές παραπλανητικοί διότι δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματική ουσία της κάθε θρησκείας.

Η διαφορά μεταξύ Ελληνικού Πολυθεισμού καί Μονοθεισμού δεν εστιάζεται στον αριθμό των Θεών αλλά σε κάτι βαθύτερο. Εκείνο που έχει σημασία είναι το τι αντιλήψεις έχουμε γιά τους Θεούς καί τον Κόσμο καί σε τι βαθμό οι αντιλήψεις αυτές επιρρεάζουν τους θεσμούς καί την οργάνωση της ανθρώπινης κοινωνίας. Η θρησκεία είναι βαθύτατα συνδεδεμένη με το είδος καί την ποιότητα της κάθε κοινωνίας. Το να εστιάζουμε την προσοχή μας μόνον στην "Ηθική" κάποιας θρησκείας καί να παραβλέπουμε την κοινωνική της προέκταση είναι μεγάλο λάθος. Είτε μας αρέσει είτε όχι, η ιστορία διδάσκει πως οι θρησκείες ασχολούνται περισσότερο με τα γήινα παρά με τα ουράνια !

Επανερχόμενοι στο θέμα του αριθμού των Θεών θα πρέπει να επισημάνουμε τα εξής : Η Μονοθειστική αντίληψη περί ενός μόνον Θεού είναι καθαρά δογματική καί δεν μπορούμε να τη τεκμηριώσουμε. Μόνον σαν υπόθεση μπορεί να γίνει αποδεκτή. Από την άλλη πλευρά το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι ο αριθμός των Θεών είναι απροσδιόριστος όπως απροσδιόριστος είναι καί ο αριθμός των δυνάμεων του πολυπλόκου καί συνθέτου σύμπαντος. Ανεξάρτητα όμως από όλα αυτά θα τονίσουμε καί πάλι ότι το ζήτημα αυτό δεν πρέπει να μας απασχολεί ιδιαίτερα. Δέν έχει σημασία εάν οι Θεοί είναι ένας, δώδεκα ή εκατόν δώδεκα. Αυτό που έχει σημασία είναι το πώς αντιλαμβανόμαστε καί το πως προσεγγίζουμε αυτούς τους Θεούς. Αλλωστε οι Ελληνες φιλόσοφοι όταν αναφέρονται στον Θεό χρησιμοποιούν τη λέξη άλλοτε στον ενικό καί άλλοτε στον πληθυντικό. Πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι ο Ελληνικός Πολυθεισμός διαφέρει ριζικά καί από αρκετές Πολυθειστικές παραδόσεις της αρχαιότητος , κυρίως της ανατολής.

Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

Θα προσπαθήσουμε τώρα να προσεγγίσουμε την ουσία της Ελληνικής θρησκείας, να γνωρίσουμε δηλαδή τις αντιλήψεις των Ελλήνων γιά τους Θεούς καί τον Κόσμο καί να δούμε σε τι βαθμό οι αντιλήψεις αυτές επιρρέασαν τη αρχαία κοινωνία.

Οι Ελληνες είναι ο μοναδικοί άνθρωποι επάνω στη γη που ονόμασαν το σύμπαν που μας περιβάλλει "Κόσμο" , δηλαδή στολίδι, κόσμημα. Καί αυτό δεν το έκαναν από κάποια ποιητική διάθεση, αλλά γιατί το δέος που ένιωσαν μπροστά στην αρμονία καί τελειότητα του σύμπαντος το μετουσίωσαν σε αγάπη καί σεβασμό γιά την φύση καί το περιβάλλον. Η στάση αυτή εξηγεί σε μεγάλο βαθμό καί το πάθος με το οποίο αγάπησαν την ομορφιά , το μέτρο καί την αρμονία σε όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνικής τους ζωής.

Θα δανειστούμε μία φράση του Ηράκλειτου γιά να παρουσιάσουμε τις γενικώτερες αντιλήψεις των Ελλήνων γιά το σύμπαν. "Ο κόσμος ο οποίος μας περιβάλλει, δέν δημιουργήθηκε από κανένα Θεό καί κανέναν άνθρωπο. Υπήρχε, Υπάρχει καί θα Υπάρχει πάντα σαν Αιώνια καί Ζωντανή Φωτιά που με ορισμένο μέτρο ανάβει καί ορισμένο μέτρο σβύνει." (Πύρ αείζωον)

Στην Ελληνική θρησκεία λοιπόν ο κόσμος (σύμπαν) δέν ανήκει σε κανέναν καί ούτε είναι αναλώσιμος αλλά θεωρείται άναρχος , αιώνιος καί αείζωος. Αυτό δημιουργεί την υποχρέωση στους ανθρώπους να σέβονται καί να προστατεύουν τη φύση καί το περιβάλλον γιά να τα παραδώσουν ακέραια καί αλώβητα στις επόμενες γεννιές. Ας συγκρίνουμε την αντίληψη αυτή με την δική μας καταστροφική συμπεριφορά απέναντι στη φύση καί ας βγάλουμε τα συμεράσματά μας

Οι Θεοί από την πλευρά τους έχουν το προνόμιο καί την ευθύνη να επιβλέπουν την τήρηση καί την λειτουργία των φυσικών καί συμπαντικών νόμων ώστε να επικρατεί στoν κόσμο η τάξη καί η αρμονία. Οι Θεοί είναι Δυνάμεις ή Ενέργειες υπαρκτές καί αιώνιες ( όχι σύμβολα ) καί φυσικά δεν έχουν ανθρώπινη μορφή ούτε ανθρώπινες ανάγκες. Δεν έχουν επίσης ούτε ονόματα ούτε φύλο. Η αδυναμία ομως του ανθρώπου να προσεγγίσει τη Θεία φύση τον αναγκάζει να αποδίδει ανθρώπινα χαρακτηριστικά καί ιδιότητες στούς Θεούς ώστε να μπορεί να επικοινωνεί μαζί τους. Αυτό βέβαια είναι απόλυτα κατανοητό καί αποδεκτό καί δεν προσθέτει ούτε αφαιρεί τίποτε από την Θεία φύση των Ανωτέρων Δυνάμεων. Παραθέτουμε εδώ μία ακόμη ρήση του Ηράκλειτου όπου γίνεται ολοφάνερη η παραπάνω δυσκολία. "Ο Θεός είναι ημέρα καί νύχτα, χειμώνας καί καλοκαίρι,πόλεμος καί ειρήνη, χορτασμός καί πείνα καί μεταβάλλεται όπως η φωτιά που όταν ανακατευτεί με μυρωδικά, ονομάζεται ανάλογα με την ευχάριστη μυρωδιά του καθενός από αυτά."

Οι σχέσεις Θεών καί ανθρώπων δεν είναι σχέσεις Κυρίων προς δούλους αλλά φιλικές. Τολμώ να πω ερωτικές καί οι θνητοί απευθυνόμενοι στους Αθανάτους χρησιμοποιούν λόγια αγάπης καί όχι υποταγής (Χαίρε φίλε Ζεύ!!!). Καθώς μάλιστα η Ελληνική θρησκεία δεν καταδυναστεύεται από κάποια δογματική αλήθεια δέν υπάρχει καί Ιερό βιβλίο στο οποίο να καταγράφονται εν είδει συμβολαίου τα εκατέρωθεν δικαιώματα καί υποχρεώσεις. Η τήρηση των φυσικών καί ηθικών κανόνων θεωρείται αυτονόητη, ανεξάρτητα από το εάν οι κανόνες αυτοί είναι θεσμοθετημένοι ή όχι.

Οπως αναφέραμε καί παραπάνω στην Ελληνική θρησκεία δεν υπάρχει δογματική αλήθεια που να αποτελεί προιόν κάποιας Θείας αποκαλύψεως. Αντίθετα οι Θεοί καλούν τους θνητούς να βαδίσουν οι ίδιοι τον δρόμο προς την Γνώση με πλήρη ελευθερία καί χωρίς κανέναν περιορισμό. Η έρευνα όχι μόνον δεν θεωρείται κολάσιμη αλλά είναι Θεική επιταγή! Ετσι ο κάθε εραστής της γνώσης ξεκινά το μακρύ ταξείδι γιά την ανακάλυψη της Αλήθειας με όπλα την ελευθερία της σκέψεως , την ελευθερία της συνειδήσεως καί τον Ορθό Λόγο. Δεν έχει σημασία αν ο ταξιδιώτης Φιλόσοφος καταφέρει να γίνει Σοφός. Αλλωστε αυτό που στ΄αλήθεια μετράει είναι το ίδιο το ταξείδι όπως λέει καί ο ποιητής. Καί μόνον εάν κάνει κανείς την δύσκολη αυτή προσπάθεια καταλαβαίνει πως η Αλήθεια δηλαδή ο Θεός βρισκόταν από την αρχή δίπλα του στο σημείο από όπου ξεκίνησε.

Η μεγάλη αυτή ελευθερία δημιούργησε ανθρώπους με πλατύ καί καθαρό μυαλό καί οδήγησε την ανθρώπινη νόηση στο υψηλότερο επίπεδο που μπορούσε να φτάσει. Δεν θα ήταν λοιπόν υπερβολή αν λέγαμε ότι η αντιλήψεις των Ελλήνων γιά τους Θεούς καί τον Κόσμο, δηλαδή η Ελληνική εθνική θρησκεία είναι η γενεσιουργός αιτία του περίφημου "Ελληνικού Θαύματος" !